Ung thư cổ tử cung chiếm thứ 3 trong các bệnh phụ nữ. Trung bình mỗi ngày có tới 7 phụ nữ tử vong vì căn bệnh này. Nguyên nhân nào đã khiến cho ung thư cổ tử cung ngày càng phát triển mạnh như vậy?
1. Bệnh ung thư cổ tử cung
Tại Việt Nam từng ghi nhận có 4.177 phụ nữ được phát hiện mắc bệnh ung thư cổ tử cung. Trong đó có tới 2.420 người tử vong do bệnh này. Phần cổ tử cung của chị em phụ nữ được bao phủ bằng một lớp mô mỏng, lớp mô này được tạo thành từ các tế bào. Bệnh ung thư cổ tử cung là do các tế bào ở cổ tử cung (phần dưới của tử cung) có sự phát triển vượt quá mức kiểm soát của cơ thể. Các tế bào mới này phát triển rất nhanh và tạo ra một hoặc nhiều khối u trong cổ tử cung.
Dấu hiệu bị ung thư cổ tử cung
Triệu chứng ung thư cổ tử cung thường không rõ ràng ngay từ giai đoạn đầu. Chúng thường phát triển âm ỉ trong một thời gian rất dài (mất khoảng vài năm). Trong khoảng thời gian này, các tế bào ở cổ tử cung sẽ biến đổi một cách bất thường. Nguyên do là sự thay đổi của môi trường âm đạo hoặc do nhiễm virus HPV.
Sự biến dạng của các tế bào này xảy ra trước khi ung thư xuất hiện, chúng sẽ được gọi là loạn sản hoặc viêm lộ tuyến cổ tử cung.
- Đau rát quanh vùng chậu hoặc đau khi quan hệ tình dục.
- Dịch tiết âm đạo bất thường, có thể tiết ra nhiều hơn, có màu xám đục và có mùi hôi tanh.
- Chảy máu ra kèm dịch âm đạo bất thường. Nhất là sau khi quan hệ tình dục, thời điểm giữa các kỳ kinh nguyệt, sau mãn kinh hoặc khi khám phụ khoa.
- Đi tiểu và đi ngoài ra máu. Đây là dấu hiệu cảnh báo ung thư cổ tử cung xâm lấn bàng quang và trực tràng.
- Kinh nguyệt tới không đều, có thể kéo dài.
- Rát buốt, khó chịu khi đi tiểu, tiểu nhiều lần trong ngày.
- Sút cân nhiều, cơ thể mệt mỏi không rõ nguyên nhân.
Khi ung thư đã lan ra các cơ quan lân cận, hoặc các hạch bạch huyết, các khối u có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan đó. Việc khối u nằm đè lên bàng quang hoặc gây ra tắc tĩnh mạch.
Nguyên nhân gây ra tử cung bị ung thư
Một trong số các trường hợp ung thư cổ tử cung được phát hiện là do nhiễm trùng papillomavirus (HPV). HPV được chia thành nhiều loại, trong đó có một số loại vi-rút có nguy cơ cao gây ra các bệnh như ung thư khác. Cụ thể như ung thư hậu môn, cổ tử cung, âm hộ và dương vật, ung thư đầu và cổ.
Một số các loại HPV khác có thể gây ra tình trạng mụn cóc sinh dục.
Những phụ nữ nào dễ bị ung thư cổ tử cung
Nhưn chúng ta đã biết vi-rút HPV là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ung thư cổ tử cung. Hãy chú ý đến các yếu tố sau đây bởi chúng có thể làm tăng nguy cơ bị nhiễm vi-rút HPV:
- Quan hệ với nhiều bạn tình. Bạn tình có quan hệ tình dục với người nhiễm virus HPV.
- Quan hệ tình dục quá sớm, ở tuổi vị thành niên (dưới 18 tuổi).
- Cá nhân hoặc gia đình có tiền sử bị loạn sản cổ tử cung.
- Thường xuyên hút thuốc.
- Phụ nữ bị các vấn đề về hệ thống miễn dịch.
- Người bị mắc một số bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), cụ thể như Chlamydia.
Ngoài ra, con sinh ra bởi người bị nhiễm HPV cũng có nguy cơ bị nhiễm loại virus này. Nếu người mẹ đang trong quá trình sử dụng thuốc diethylstilbestrol (DES- thuốc nội tiết tố dùng để ngăn ngừa sảy thai) trong khi mang thai.
Phân loại ung thư cổ tử cung
Các mức độ bệnh ung thư thư cổ tử cung được chia nhỏ ra nhằm giúp cho việc điều trị được dễ dàng hơn. Các loại bệnh ung thư phổ biến như sau:
- Ung thư biểu mô tế bào gai (Squamous cell carcinoma): Đây là dạng ung thư bắt đầu từ các tế bào mỏng, phẳng lót phần bên ngoài của cổ tử cung. Theo các thống kê, đây là dạng ung thư cổ tử cung phổ biến nhất. Chúng chiếm khoảng 80 – 85% tổng số các trường hợp và thường xuất hiện do nhiễm virus gây u nhú ở người (HPV).
- Ung thư biểu mô tuyến (Adenocarcinoma): Đây là dạng ung thư xảy ra ở các tế bào tuyến dòng phần trên cổ tử cung. Chúng chiếm từ 10 – 20% tổng số các trường hợp mắc bệnh.
- Một số dạng ung thư cổ tử cung khác phải kể đến như: ung thư biểu mô tế bào nhỏ, ung thư biểu mô tuyến hay còn gọi là tế bào gai, ung thư mô liên kết – tuyến, ung thư lympho, ung thư hắc tố… Chúng thường không có sự liên quan đến virus gây u nhú HPV. Tỉ lệ mắc phải cũng ít hơn, tuy nhiên nguy hiểm bởi chúng không thể phòng ngừa được. Ví dụ như ung thư biểu mô tế bào gai.
Các diễn biến của bệnh ung thư cổ tử cung
Thông thường, bệnh lý ung thư sẽ phát triển qua các giai đoạn:
- Giai đoạn 0: Giai đoạn bắt đầu này chưa có tế bào ung thư ở cổ tử cung. Lúc này phần tử cung có xuất hiện các tế bào bất thường. Chúng phát triển thành tế bào ung thư trong tương lai. Đối với giai đoạn này, người ta thường gọi là tiền ung thư hoặc ung thư biểu mô tại chỗ.
- Giai đoạn 1: Ung thư bắt đầu xảy ra ở phần bên trong cổ tử cung.
- Giai đoạn 2: Ung thư dần dần lan ra bên ngoài cổ tử cung. Chúng xâm lấn vào các mô xung quanh nhưng chưa đến các mô lót trong khung chậu hoặc phần dưới của âm đạo.
- Giai đoạn 3: Hầu hết các tế bào ung thư đã xâm lấn vào phần dưới của âm đạo và các mô lót bên trong khung chậu.
- Giai đoạn 4: Ung thư đã di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể. Cụ thể như: ruột, bàng quang hoặc phổi…
Dưới đây là hình ảnh ung thư cổ tử cung qua các giai đoạn mà bạn cần biết.
2. Biến chứng nguy hiểm khi bị ung thư cổ tử cung
Nếu như bệnh không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Rất nhiều các biến chứng nguy hiểm và có thể đe dọa đến sức khỏe và tính mạng của phụ nữ. Một số biến chứng bệnh nguy hiểm có thể gặp như:
Gây vô sinh
Các khối u bên trong sẽ xâm lấn và tác động đến cổ tử cung – nơi tinh trùng và trứng gặp nhau. Trong quá trình điều trị, để điều trị dứt điểm bệnh, đảm bảo tính mạng cho chị em, còn đòi hỏi phải cắt toàn bộ tử cung hoặc buồng trứng. Điều này đồng nghĩa với việc chấm dứt thiên chức làm mẹ. Bên cạnh đó, việc cắt buồng trứng còn có thể khiến cho quá trình mãn kinh diễn ra sớm hơn.
Ảnh hưởng đến tâm sinh lý
Bệnh ung thư có thể gây rối loạn cảm xúc. Có nhiều trường hợp người bị bệnh bị trầm cảm, kiệt sức, xa lánh gia đình. Thậm chí một số trường hợp còn có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc vợ chồng nếu không được đồng cảm.
Suy thận
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng, các khối u có thể chen vào niệu quản. Chúng làm tắc dòng nước tiểu ra khỏi thận. Thời điểm nước tiểu tích tụ lâu ngày trong thận sẽ khiến thận sưng lên. Đây chính là nguy cơ gây sẹo thận và việc suy giảm chức năng thận.
Chảy máu âm đạo bất thường
Khi các khối u bắt đầu xâm lấn vào âm đạo, hoặc bắt đầu di căn sẽ có thể gây chảy máu. Biểu hiện người bệnh đi tiểu có lẫn máu. Đây cũng là dấu hiệu nhận biết khi bị ung thư.
Đối với khối u ác tính cổ tử cung nếu được phát hiện sớm, ngay từ giai đoạn tiền ung thư thì cơ hội chữa khỏi bệnh có thể lên đến hơn 90%. Trong giai đoạn I, tỷ lệ điều trị thành công vào khoảng 85-90%. Càng đến giai đoạn sau tỉ lệ sẽ càng giảm. Cụ thể nếu đến giai đoạn II giảm còn 50-75%, ở giai đoạn III là 25-40%. Giai đoạn nặng nhất chỉ còn 15%, tiên lượng người bệnh chỉ có thể kéo dài sự sống thêm 5 năm.
3. Cách chẩn đoán khối u cổ tử cung
Nhờ vào quá trình khám lâm sàng, lắng nghe bệnh sử của người bệnh, nếu nghi ngờ người bệnh bị mắc nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm sức khỏe.
Soi cổ tử cung
Tiến hành soi cổ tử cung là phương pháp chẩn đoán được sử dụng trong trường hợp người bệnh có kết quả xét nghiệm sàng lọc UT cổ tử cung bất thường. Nguyên do khác là người bệnh có xuất hiện các triệu chứng ung thư cổ tử cung. Phương pháp này giúp phát hiện những bất thường trong cổ tử cung của người bệnh.
Khi thực hiện, bác sĩ sẽ sử dụng mỏ vịt để mở phần âm đạo. Sau đó dùng một kính hiển vi nhỏ có đèn chiếu sáng rõ để quan sát phần cổ tử cung. Đối với trường hợp người bệnh bị chảy máu thất thường, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm Chlamydia trước khi tiến hành soi cổ tử cung.
Sinh thiết phần cổ tử cung
Quá trình này bác sĩ có thể sẽ lấy một mẫu mô nhỏ (sinh thiết) để kiểm tra nhằm phát hiện các tế bào ung thư. Khi thực hiện có thể khiến người bệnh bị chảy máu âm đạo kéo dài, tối đa đến 6 tuần. Ngoài ra, người bệnh còn có thể có triệu chứng đau bụng gần giống với đau bụng kinh. Các phương pháp chẩn đoán sẽ tương hỗ nhau khi tiến hành, chính vì vậy rất có thể phương pháp này sẽ được kết hợp với các phương pháp phát hiện ung thư khác.
Xét nghiệm và chẩn đoán bằng hình ảnh bổ sung
Khi có kết quả soi cổ tử cung hoặc sinh thiết cho thấy có các tế bào bất thường, người bệnh có nguy cơ bị ung thư cổ tử cung thì bác sĩ sẽ thực hiện thêm một số kiểm tra bổ sung như:
- Xét nghiệm máu: Đây là một bước nhất định phải có. Nhằm giúp đánh giá tình trạng và mức độ tổn thương gan, thận và tủy xương của người bệnh.
- Kiểm tra kỹ vùng chậu: Phương pháp này sẽ được thực hiện sau khi bác sĩ gây mê tổng quát. Quy trình khám sẽ lần lượt từ việc kiểm tra tế bào ung thư ở các cơ quan của người bệnh như: vùng tử cung, âm đạo, bàng quang và cả trực tràng.
- Chụp X-quang phổi: Đây là quá trình nhằm kiểm tra xem tế bào ung thư đã di căn sang phổi chưa.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT) và tiến hành chụp cộng hưởng từ (MRI). Đây là một phương pháp phổ biến sử dụng trong các trường hợp muốn xác định khối u. Nhằm thăm dò mức độ xâm lấn và di căn của tế bào bất thường.
- Chụp PET-CT kết hợp với chụp CH từ. Phương pháp này giúp nhằm xác định xem ung thư đã di căn hay chưa. Qua đó giúp thăm dò khả năng đáp ứng của người bệnh với một số phương pháp điều trị.
Từ những kết quả kiểm tra cận lâm sàng kết hợp với khám lâm sàng trên, các bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán chính xác ung thư đang ở giai đoạn nào. Sau đó sẽ đề xuất thêm phương pháp điều trị để tránh các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.
4. Phương pháp điều trị K cổ tử cung
Đối với phương pháp điều trị ung thư cổ tử cung sẽ được chia thành nhiều giai đoạn khác nhau. Điều này đang trái ngược với suy nghĩ của một số bệnh nhân đó là ung thư là phải mổ. Tùy theo từng giai đoạn bệnh và mức độ bệnh mà sẽ có phác đồ điều trị khác nhau. Các phương pháp có thể là phẫu thuật đơn thuần, có thể là xạ trị, cũng có thể là kết hợp giữa phẫu thuật – hóa trị – xạ trị.
Điều trị bệnh giai đoạn tiền ung thư
Giai đoạn này, các tế bào bất thường mới chỉ mới xuất hiện ở các mô lót cổ tử cung. Chúng chưa xâm lấn sâu và di căn sang các cơ quan khác trong cơ thể. Tùy theo các độ tuổi và mong muốn cách chữa của người bệnh mà bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp điều trị khác nhau. Có thể là khoét chóp, LEEP hoặc cắt cụt cổ tử cung. Trường hợp người bệnh đã lớn tuổi hoặc không còn mong muốn có con nữa thì có thể áp dụng phương pháp mạnh, cắt bỏ hoàn toàn tử cung bảo tồn buồng trứng.
Điều trị UT cổ tử cung ở giai đoạn 1
Đây là giai đoạn mà các tế bào ung thư đã bắt đầu xâm lấn đến các mô chính của cổ tử cung. Lúc này bác sĩ sẽ chỉ định cắt một phần hoặc toàn bộ tử cung. Hoặc có thể áp dụng cách dùng xạ trị. Tuy nhiên, phương pháp này có nhược điểm là có thể để lại sẹo ở cổ tử cung. Thời gian sau phẫu thuật, vùng sẹo này có thể ảnh hưởng đến quá trình thụ thai của trứng và tinh trùng.
Bên cạnh đó, trường hợp cắt bỏ quá nhiều mô ở cổ tử cung, phụ nữ có thể đối mặt với nguy cơ sảy thai khi mang thai.
Ung thư vùng cổ tử cung giai đoạn 2-3
Tại thời điểm này, các tế bào ung thư đã xâm lấn sâu đến âm đạo. Có thể đã lan rộng khắp vùng thành chậu. Chính vì vậy, phương pháp điều trị hiệu quả nhất chỉ có thể là xạ trị kết hợp hóa trị liệu. Giai đoạn này việc bảo vệ chức năng sinh sản là không thể. Khi điều trị, bác sĩ sẽ tiến hành chỉ định phẫu thuật cắt bỏ phần tử cung và buồng trứng. Các phương pháp được kết hợp với nhau nhằm mang lại hiệu quả cao trong điều trị bệnh.
Nhưng người bệnh không quá lo lắng về vấn đề sinh sản này. Hiện nay ở các bệnh viện uy tín, việc bảo tồn thiên chức làm mẹ của phụ nữ đã có phương pháp. Trong đó có cách lưu trữ buồng trứng trước khi bắt đầu xạ trị, hóa trị.
Điều trị bệnh ung thư giai đoạn cuối như thế nào?
Giai đoạn diễn biến nguy hiểm nhất của bệnh. Lúc này, các tế bào ung thư đã lan rộng ra và di căn lên các cơ quan khác trong cơ thể. Hầu hết các cơ quan như trực tràng, bàng quang, thậm chí là gan, phổi,… đều bị ảnh hưởng. Đối với việc điều trị cũng trở nên khá phức tạp và tốn kém rất nhiều chi phí. Các phương pháp chủ yếu là giảm thiểu các triệu chứng và kéo dài thời gian sống cho người bệnh.
5. Phòng ngừa tình trạng ung thư cổ tử cung bằng cách nào?
Hiện nay, việc tiêm vắc xin phòng virus HPV được xem là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất. Cách này giúp giảm nguy cơ mắc bệnh lý ở nữ giới.
Tại Việt Nam, loại vắc xin phòng ngừa virus HPV đã được Bộ Y tế cấp phép và có hiệu lực sử dụng từ năm 2007. Loại vacxin này có khả năng phòng ngừa những tổn thương và lây nhiễm bệnh gây ra bởi 2 tuýp HPV nguy cơ cao là 16 và 18. Mặt khác, vắc xin còn giúp phòng ngừa bệnh mụn cóc ở cơ quan sinh dục.
Ngoài ra, còn một số những biện pháp phòng ngừa cổ tử cung bị ung thư. Dù là nam hay nữ cũng nên xây dựng đời sống tình dục lành mạnh. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm virus HPV – tác nhân dẫn đến u cổ tử cung.
- Không nên quan hệ tình dục quá sớm, nhất là ở độ tuổi vị thành niên.
- Quan hệ tình dục cần phải sử dụng các biện pháp bảo vệ an toàn. Nên quan hệ tình dục chung thủy để tránh nguy cơ lây nhiễm virus HPV.
- Vùng kín nên được vệ sinh mỗi ngày. Đặc biệt chú ý trong các kỳ kinh nguyệt, sau khi quan hệ tình dục.
- Không nên xem nhẹ việc đi khám bệnh. Khi có các dấu hiệu bất thường hãy đến thăm khám và điều trị kịp thời.
Nếu phát hiện ở giai đoạn mới bắt đâu, ung thư ở vùng cổ tử cung sẽ có thể chữa khỏi dứt điểm. Do đó, chị em phụ nữ phải chủ động tầm soát định kỳ để phát hiện sớm bệnh.
6. Một số ý kiến thắc mắc của chị em phụ nữ
Ung thư cổ tử cung có hy vọng chữa khỏi không?
Các chị em đừng nên quá lo lắng, ung thư cổ tử cung có thể chữa khỏi, nếu được phát hiện sớm. Đối với sự phát triển của y học thế giới hiện nay cùng với sự hỗ trợ của hệ thống trang thiết bị, máy móc tân tiến nhất, các bệnh viện đã có thể điều trị thành công cho rất nhiều người bị ung thư cổ tử cung.
Tuy nhiên chị em nên nhớ rằng, những trường hợp được phát hiện sớm ngay từ giai đoạn tiền ung thư và áp dụng biện pháp can thiệp kịp thời và đúng cách thì tỷ lệ chữa khỏi hoàn toàn sẽ lên đến trên 90%. Không gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh nở.
Ung thư cổ tử cung có thời gian sống được bao lâu?
Bệnh ung thư gây ám ảnh rất lớn đổi với phụ nữ. Trong đó, ung thư cổ tử cung tiến triển âm thầm, kéo dài qua nhiều giai đoạn. Phải mất khoảng 10 – 20 năm. Có một số trường hợp bệnh nhân ung thư cổ tử cung được chẩn đoán mắc bệnh khi 40 tuổi, tuy nhiên những mầm mống virus HPV đã tồn tại âm thầm bên trong cơ thể từ thời còn trẻ.
Cụ thể, thời gian điều trị bệnh và % khỏi bệnh như sau:
- Giai đoạn 1: Một số tế bào ung thư đã xâm lấn mô chính cổ tử cung. Chúng chưa khu trú sang cơ quan khác. Lúc này các phương pháp điều trị hiệu quả sẽ giúp tăng tỷ lệ sống sau 5 năm lên đến khoảng 90%. Tuy vậy, có thể ảnh hưởng đến việc mang thai của phụ nữ. Gây tăng nguy cơ dọa sảy thai do việc hình thành các mô sẹo.
- Giai đoạn 2: Các tế bào ung thư lúc này đã bắt đầu lan đến âm đạo và các mô xung quanh cổ tử cung. Qúa trình điều trị cần kết hợp phẫu thuật xạ hóa trị. Đối với tỷ lệ sống sau 5 năm là 50 – 65%.
- Giai đoạn 3: Tỷ lệ sống sau 5 năm ở giai đoạn này chỉ còn khoảng 25 – 35%.
- Giai đoạn 4: Khối u đã lan rộng ra vùng chậu, xâm lấn các cơ quan như bàng quang, di căn đến phổi, xương… Việc điều trị ở giai đoạn này sẽ rất khó khăn. Còn lại chỉ là kéo dài thêm thời gian sống cho người bệnh. Tỷ lệ sống khỏe sau 5 năm chỉ còn lại dưới 15%
Bị u cổ tử cung có thể sinh con được nữa không?
U cổ tử cung sẽ có những triệu chứng khác nhau theo từng giai đoạn. Tùy thuộc vào mức độ tiến triển của bệnh, sự xâm lấn của các tế bào ung thư đến đâu sẽ có phác đồ điều trị theo đó. Có thể là xạ trị, hóa trị hoặc phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tử cung và buồng trứng. Do đó, khả năng mang thai và sinh nở của chị mắc bệnh sẽ phụ thuộc một phần vào phương pháp điều trị. Tuy nhiên, nếu phát hiện bệnh ở từ thời gian sớm, bác sĩ có thể cân nhắc phác đồ điều trị bảo tồn chức năng sinh sản cho người bệnh.
Tại khoa Phụ sản, các bác sĩ sẽ tư vấn và áp dụng các phác đồ phù hợp và hiệu quả nhất cho từng người bệnh. Trong trường hợp phải cắt bỏ hoàn toàn tử cung và buồng trứng, phụ nữ vẫn được đảm bảo thiên chức làm mẹ bằng dịch vụ lưu trữ buồng trứng trước khi thực hiện xạ trị, hóa trị.
Khi nào nên thực hiện tầm soát bệnh tật?
Bệnh lý ung thư cổ tử cung sẽ không có những triệu chứng rõ ràng. Chúng tiến triển âm thầm nên khó phát hiện và can thiệp kịp thời. Do đó, tầm soát ung thư có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Giúp phát hiện từ trước các nguy cơ để có biện pháp điều trị kịp thời và dứt điểm ngay từ khi bắt đầu khởi phát. Thời điểm tốt nhất để thực hiện tầm soát sẽ tùy thuộc vào mỗi người. Tùy theo tình trạng sức khỏe, môi trường sống và chế độ sinh hoạt… Nhưng nhìn chung, khi chị em phụ nữ từ 21 tuổi trở lên nên thực hiện tầm soát bệnh định kỳ theo yêu cầu của từng phương pháp cũng như sự chỉ định của bác sĩ.
Ung thư cổ tử cung luôn là nỗi lo của tất cả chị em phụ nữ. Chính vì vậy chị em chớ nên chủ quan với bất cứ dấu hiệu lạ nào từ vùng kín. Mỗi ngày hãy chú ý vệ sinh thật sạch với dung dịch vệ sinh và thực hiện theo những lời khuyên phòng bệnh.