Dậy thì sớm ở nam giới bình thường là khoảng 10-13 tuổi đối với trẻ em trai. Tuy nhiên, những năm gần đây, độ tuổi dậy thì của trẻ em Việt Nam trẻ hơn rất nhiều, một số bé nam dưới 10 tuổi đã bước vào tuổi dậy thì với những biểu hiện rõ nét.
Dậy thì sớm ở nam giới là gì?
Nhiều bậc cha mẹ lo lắng không biết trẻ dậy thì sớm là gì. Đây là biểu hiện của sự phát triển sớm hơn bình thường về các đặc điểm sinh dục. Bé trai vỡ giọng, mọc lông ở nách và vùng sinh dục trước 9 tuổi. Đặc biệt, cha mẹ cần phân biệt rõ dậy thì thật với dậy thì sớm. Biểu hiện là sự phát triển của vú. Một tình trạng lành tính mà vú phát triển đơn độc nhưng không có các dấu hiệu dậy thì.
Các loại dậy thì sớm ở nam giới
Phân theo tốc độ phát triển
- Tiến triển nhanh: Trẻ trải qua từng giai đoạn (bao gồm cả quá trình phát triển xương và đóng sụn) với tốc độ nhanh đến mức chúng mất đi rất nhiều chiều cao tiềm năng khi trưởng thành. Khi lớn lên, chúng sẽ nằm trong nhóm 5% lùn nhất so với các bạn cùng lứa tuổi.
- Tiến triển chậm: Nhiều bé trai bước vào tuổi phát triển sớm (đặc biệt là những trẻ bắt đầu dậy thì sau 7 tuổi) trải qua tất cả các giai đoạn với tốc độ trung bình. Trẻ em sẽ phát triển sớm nhưng vẫn tiếp tục phát triển cho đến khi xương của chúng đạt đến độ trưởng thành cuối cùng vào khoảng 16 tuổi.
- Không kéo dài: Những thay đổi ở tuổi dậy thì bắt đầu và kết thúc nhanh chóng
Phân theo tác động của các cơ quan
Dậy thì sớm trung ương
Đối với hầu hết trẻ em mắc chứng rối loạn này, không có vấn đề y tế cơ bản nào và không có nguyên nhân xác định gây dậy thì sớm. Trong một số trường hợp hiếm hoi, biểu hiện này có thể xuất phát từ nguyên do:
- Trẻ có khối u trong não hoặc tủy sống (hệ thần kinh trung ương)
- Dị tật não xuất hiện khi sinh, chẳng hạn như tích tụ chất lỏng dư thừa (não úng thủy). Hoặc các khối u không phải ung thư (hamartomas)
- Bức xạ đến não hoặc tủy sống
- chấn thương não hoặc tủy sống
- Hội chứng McCune-Albright – một chứng rối loạn di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến màu da và xương. Đồng thời gây ra các vấn đề về nội tiết tố
- Tăng sản thượng thận bẩm sinh
- Suy giáp
Dậy thì sớm ngoại vi
Trường hợp này còn được gọi là dậy thì giả ở mức sớm. Dậy thì không phụ thuộc vào kích thích tuyến yên và không phụ thuộc vào gonadotropin. Tình trạng dậy thì ở ngoại vi ít phổ biến hơn xảy ra khi một hormone (GnRH) trong não không tham gia, thường gây ra sự khởi đầu của tuổi dậy thì.
Ngoài ra, nguyên nhân chính là do sự giải phóng estrogen hoặc testosterone vào cơ thể do có vấn đề với buồng trứng, tinh hoàn, tuyến thượng thận hoặc tuyến yên. Ở cả bé gái và bé trai, dậy thì sớm ngoại vi có thể do:
- Các khối u ở tuyến thượng thận hoặc tuyến yên tiết ra estrogen hoặc testosterone gây ra tình trạng dậy thì sớm ở trẻ.
- Hội chứng McCune-Albright – Đây là một chứng rối loạn di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến màu da, xương. Chúng gây ra các vấn đề về hormone ở trẻ nhỏ
- Trẻ tiếp xúc trực tiếp với các nguồn estrogen hoặc testosterone bên ngoài, chẳng hạn như kem hoặc thuốc mỡ
Dậy thì sớm một phần (hay phát triển sớm cô lập, không hoàn toàn)
Là hình thức dậy thì với sự phát triển sớm và biệt lập của các đặc điểm sinh dục thứ cấp, không tiến triển hoặc tiến triển rất chậm.
Nguyên nhân khiến trẻ phát triển sớm
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ em, bao gồm:
- Các bé trai bước vào tuổi dậy thì muộn hơn các bé gái. Trẻ em thừa cân đáng kể có nguy cơ dậy thì sớm hơn.
- Tiếp xúc với nội tiết tố sinh dục bên ngoài. Ví dụ: sử dụng kem hoặc thuốc mỡ có chứa estrogen hoặc testosterone. Hoặc các chất khác có chứa các hormone này (thuốc hoặc chất bổ sung giúp tăng khối lượng cơ, v.v.)
- Dậy thì sớm có thể là một rối loạn liên quan đến bất thường nội tiết tố sớm. Hoặc có thể do suy giáp không được điều trị ở trẻ em.
- Xạ trị vào hệ thần kinh trung ương hoặc xạ trị cho các khối u, bệnh bạch cầu hoặc các tình trạng khác có thể gây ra nguy cơ dậy thì sớm.
Những ai có nguy cơ cao bị bệnh dậy thì sớm ở nam?
Dậy thì sớm có thể xuất hiện ở bất kỳ đứa trẻ nào, không phân biệt giới tính. Tuy nhiên, những đối tượng sau rất dễ bị dậy thì sớm ở nam:
- Các bé trai người Mỹ gốc phi
- Các bé trai thường xuyên tiếp xúc với hoocmon giới tính như thuốc bôi chứa testosteron.
- Bé bị mắc hội chứng McCune-Albright tưng sản thượng thận bẩm sinh, hoặc những trẻ bị bệnh suy giáp khiến cơ thể sản xuất kích thích tố nam bất thường.
Dấu hiệu dậy thì sớm ở nam giới
Các dấu hiệu dậy thì sớm ở nam bao gồm:
- Tinh hoàn hoặc dương vật to ra
- Lông mu hoặc lông nách
- Mụn trứng cá
- Giọng nói trầm.
- Chiều cao và cân nặng tăng nhanh là biểu hiện nhận biết rõ ràng nhất
- Cơ thể bé nam bắt đầu xuất hiện mùi
Dậy thì sớm ở nam giới có nguy hiểm không? Ảnh hưởng thế nào?
Theo bác sĩ Trương Dạ Uyên, chuyên khoa nội tiết kiêm giám đốc khoa khám bệnh tại Bệnh viện Quốc tế Mỹ (AIH), trên thực tế, hiện tượng dậy thì sớm ở nam giới sẽ có tác hại rất lớn. Vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của trẻ, mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
- Hạn chế về chiều cao: Ban đầu trẻ phát triển sớm ở cùng độ tuổi. Tuy nhiên, do xương của trẻ sớm trưởng thành nhanh hơn trẻ bình thường nên trẻ có thể thấp hơn 6-7 cm so với chiều cao di truyền của bố mẹ.
- Ảnh hưởng đến tâm lý: Bé trai ở độ tuổi thanh thiếu niên phát triển nhanh chóng về thể chất và vóc dáng, và khác với các bạn cùng lứa tuổi. Trẻ có xu hướng cảm thấy xấu hổ, căng thẳng, nhạy cảm và dễ bị tổn thương.
- Lạm dụng chất gây nghiện: Trẻ em bước vào tuổi dậy thì sớm thường rơi vào bẫy của ma túy hoặc chất kích thích. Do đó, hút thuốc và uống rượu là những vấn đề thường gặp ở trẻ phát triển sớm.
- Quan hệ tình dục sớm: Sự phát triển tâm sinh lý sớm có thể dẫn đến ham muốn tình dục. Tuy nhiên, các em còn quá nhỏ, trí tuệ còn non nớt, dễ bị kẻ xấu lợi dụng.
- Các rủi ro khác: Một số nghiên cứu liên kết dậy thì sớm và bệnh ác tính ở trẻ em làm tăng nguy cơ ung thư vú trong tương lai.
Cách phòng ngừa dậy thì trước tuổi ở nam giới
Phát triển sớm là một vấn đề cần được quan tâm và xem xét một cách nghiêm túc. Bởi nó gây hại không nhỏ tới sự phát triển của bé trai. Vì vậy, cha mẹ cần thực hiện một số lưu ý để con mình không bước vào tuổi dậy thì quá nhanh như:
- Mô hình sống của việc áp dụng 3 UP – 3 DOWN cho trẻ là: tăng cường giải trí – tăng cường vận động. Tăng thời gian ngủ, giảm thức ăn công nghiệp. Giảm thời gian chơi với máy tính và điện thoại di động và giảm áp lực học tập.
- Duy trì cân nặng hợp lý và phòng tránh các bệnh khác liên quan đến béo phì, thừa cân.
- Tránh cho con bạn uống các loại thuốc nội tiết tố hoặc các sản phẩm khác có thể chứa estrogen hoặc testosterone. Nếu cần sử dụng phải có lời khuyên của bác sĩ.
- Giữ một chế độ ăn uống khoa học với đầy đủ các loại thực phẩm. Chú ý cho trẻ ăn nhiều rau xanh, hoa quả. Tránh ăn nhiều đồ ăn chế biến sẵn như đồ hộp, xúc xích, bơ… Nếu thấy con có dấu hiệu dậy thì sớm, cha mẹ nên đưa con đi khám. Hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được tầm soát và tư vấn cách điều trị thích hợp.
Cha mẹ cần làm gì khi bé trai bị dậy thì sớm?
- Hãy tìm sự trợ giúp ngay lập tức nếu bạn cho rằng con mình có dấu hiệu phát triển sớm. Nếu bạn về quá muộn, mọi thứ sẽ khó kiểm soát hơn. Không có công thức hoàn hảo để quyết định khi nào nên điều trị cho trẻ. Điều quan trọng là phải tìm một bác sĩ hoặc chuyên gia mà bạn tin tưởng.
- Cha mẹ nên cố gắng giữ bình tĩnh và giúp con họ cảm thấy an toàn. Nếu con bạn cảm thấy không thoải mái với những thay đổi về thể chất hoặc bị trêu chọc ở trường. Hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ một nhà trị liệu có kinh nghiệm.
- Tuy nhiên, cha mẹ không nên phó mặc mọi việc cho bác sĩ. Sự giáo dục của cha mẹ đóng một vai trò rất quan trọng trong quá trình phát triển sớm của trẻ. Cha mẹ cần nói chuyện với con về những vấn đề con gặp phải khi cơ thể thay đổi. Đồng thời giúp con chủ động chuẩn bị cho những thay đổi đó.
- Một trong những điều quan trọng nhất bạn có thể làm là cố gắng trấn an con rằng con hoàn toàn bình thường. Cha mẹ nên giúp con cái hiểu rằng dậy thì sớm không phải là một vấn đề nghiêm trọng. Hơn nữa, vấn đề này có thể điều trị dễ dàng. Đứa trẻ chỉ đang trải qua một quá trình phát triển bình thường mà ai cũng trải qua. Chỉ ngoại trừ một điều là trẻ sẽ bước vào giai đoạn này sớm hơn một chút. Nhưng điều này là hoàn toàn bình thường.